Διπλή εορτή η 9η Μαΐου για τους λαούς της Ευρώπης. Αφενός, στις 9 Μαΐου 1945, επήλθε η συντριβή του χιτλεροφασισμού, με την είσοδο στο Βερολίνο του Κόκκινου Στρατού και την ύψωση στο Ράιχσταγκ της σημαίας με το σφυροδρέπανο. Αφετέρου, στις 9 Μαΐου 1957 υπεγράφη η συνθήκη της Ρώμης, δια της οποίας ιδρύθηκε η Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα, σήμερα Ευρωπαϊκή Ένωση, με 27 κράτη-μέλη και πολλά στον προθάλαμο.
Θα έλεγα, μεγάλο επίτευγμα ειρήνης, δεδομένου ότι πρόκειται για ιστορικά πρωτότυπο εγχείρημα υπερεθνικής ολοκλήρωσης, με ατμομηχανή τη συνεργασία δύο χωρών, της Γαλλίας και Γερμανίας, που ευθύνονται για τους περισσότερους πολέμους στην ήπειρό μας. Ενίοτε και οι αιώνιοι εχθροί γίνονται φίλοι όταν υπάρχουν κοινά συμφέροντα, τα οποία πρέπει να αναζητήσουμε και στις σχέσεις της Ελλάδας με την Τουρκία.
Παρόμοιο αν όχι ταυτόσημο το μήνυμα της διπλής επετείου, με επίκεντρο και στις δύο περιπτώσεις την ενοποίηση της Ευρώπης ως σύνολο, στόχος που έμοιαζε ρεαλιστικός μετά την λήξη του Ψυχρού Πολέμου. Μην ξεχνάμε ότι μέσα στη μαύρη νύχτα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, του πιο καταστροφικού πολέμου της ιστορίας, ωρίμασε και η ιδέα μιας ενωμένης Ευρώπης και των πολιτών της, όπως αποτυπώθηκε στο Μανιφέστο του Βεντοτένε, γνωστό και ως Μανιφέστο Σπινέλι «Για μια ελεύθερη και ενωμένη Ευρώπη». Υπήρχε βάσιμα τότε η ελπίδα ότι την απελευθέρωση θα διαδεχόταν η ενοποίηση της ηπείρου μας από την μια άκρη ως την άλλη, με την Σοβιετική Ένωση εντός.
Όμως, οι μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο εξελίξεις σημαδεύτηκαν από την διαίρεση της Ευρώπης, με την γραμμή διαίρεσης να περνά από το Βερολίνο και να φτάνει ως τα βόρεια σύνορα της Ελλάδας, η οποία αντί για προπύργιο της ελευθερίας και λαοκρατίας, μετετράπη σε προμαχώνα των ΗΠΑ εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης.
Με άλλα λόγια, οι μετά το 1945 ευρωπαϊκές εξελίξεις ακολούθησαν διαδρομή παρόμοια με εκείνες μετά το 1989, με τη μεγάλη διαφορά ότι το 1991 διαλύθηκε η Σοβιετική Ένωση, βασικός συντελεστής της αντιφασιστικής νίκης που στην επίτευξή της συνέβαλε σημαντικά και ο ελληνικός λαός με το αξιοθαύμαστο αντιστασιακό αντιφασιστικό του κίνημα.
Επισημαίνω, λοιπόν, ότι η θέση της Ελλάδας στην ενωμένη Ευρώπη δεν της χαρίστηκε ούτε είναι έργο κάποιου εθνάρχη, αλλά κατακτήθηκε με τους αγώνες του λαού της είτε στην διάρκεια της Κατοχής είτε εναντίον της Χούντας. Και είναι εύλογο το ερώτημα, γιατί μερίδες της Αριστεράς σε τούτη τη χώρα εκχωρούν την ευρωπαϊκή ιδέα στη Δεξιά, αντί να την διεκδικούν, επικαλούμενες, αν όχι τον Καποδίστρια, τουλάχιστον τον Σπινέλι και τον Βίκτορα Ουγκώ, ο πρώτος από το 1981 μιλούσε για «Ηνωμένες Σοσιαλιστικές Πολιτείες της Ευρώπης».
Αναμφίβολα, σήμερα η Ευρώπη ζει βαθιά και πολυδιάστατη κρίση, με νέα διαίρεση κυρίως λόγω του Ουκρανικού, του οποίου η επίλυση θα έρθει με την ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ, αλλά όχι στο ΝΑΤΟ. Επείγει επομένως, μια μεγάλη προοδευτική αντεπίθεση σε Ελλάδα και Ευρώπη, όπως προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, με την διακήρυξή του για τις επικείμενες Ευρωεκλογές.
Τέλος, προτείνω, με πρωτοβουλία του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ να οριστεί έστω καθυστερημένα η 9η Μαΐου Ημέρα Μνήμης και αντιφασιστικής εγρήγορσης, καλώντας τα μέλη του και όλους τους προοδευτικούς πολίτες να αφήσουν σε ένα από τα πολλά μνημεία αντίστασης ένα λουλούδι ή ένα κλαδί ελιάς, σύμβολο της ειρήνης.
* Ο Πάνος Τριγάζης είναι υπεύθυνος του Γραφείου Ειρήνης του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ
